Over nieuwe paden

Verandering komt in verschillende stappen. Die moeten elkaar opvolgen en daarbij mag er geen enkele fase overgeslagen worden. Ten tweede moet dat proces aanvaardbaar zijn voor diegene op wie of datgene waarop het betrekking heeft. Ik vind dat twee noodzakelijke voorwaarden om een verandering te laten lukken.

Een voorbeeld: volgens de piramide van Maslow voorzien we eerst in primaire behoeften alvorens onze secundaire te bevredigen enzovoort. Ik denk dat iedereen weet waarover ik het heb. Voor we een boek gaan lezen of iets schrijven, zullen we eerst onze honger stillen, het dak boven ons hoofd herstellen of voor een huilende baby zorgen.

Een ander voorbeeld, misschien iets concreter, maar ook in het kort: een democratie gaan installeren (via druk) van buitenaf en net na het omverwerpen van een dictatoriaal regime, zonder een voorafgaande fundamentele erkenningsbasis bij de lokale bevolking, is gedoemd om te mislukken. Zie hiervoor Afghanistan, Irak en menig gedekoloniseerd Afrikaans land.

Onze situatie is natuurlijk minder precair dan in het voorbeeld in de vorige paragraaf. Maar literair Vlaanderen, en meteen ook de Vlaamse samenleving, anno 2007 is ook onderhevig aan hetzelfde proces van verandering.

De immigranten die na WO II naar België zijn gekomen, waren in de eerste plaats bezig met economisch overleven, met werken voor eten en drinken. Daarna kwam de noodzaak voor bijvoorbeeld betere behuizing en het grondig leren van de taal. Met de jaren en de generaties verschoven de behoeften die nog bevredigd moesten worden. De kinderen en de kleinkinderen van die immigranten, dat zijn wij. En wij zijn geen immigranten, nooit geweest. De meesten van ons zijn hier geboren en we zijn hier allemaal opgegroeid, volwassen geworden.

Onze behoeften zijn anders. Wij hebben eten en drinken, wij hebben een degelijke woning, wij hebben een job. Wij zijn Belgen en Vlamingen. En nu willen we voorzien in onze volgende behoeften. Daarom zie jij een zwarte schepen van Burgerlijke Stand. Daarom zie jij een Vlaamse zangeres met een Turkse naam, een Vlaamse dj met een Marokkaanse naam en een hele hoop Rode Duivels die allen een andere huidskleur hebben. Wij zijn journalisten, advocaten, dokters en kunstenaars.

En wij zijn schrijvers. Binnenkort ga je misschien een hele hoop Vlaamse schrijvers zien met allerhande rare namen. Wij hebben gewacht, met een behoefte die in ons heeft gebrand, en we hebben geduldig geschreven in schaarse momenten van vrije tijd. Wij hebben getracht om ons te tonen, enkelingen. Maar we zijn steeds gegroeid in aantal. Tot je niet meer naast ons kon kijken. Tot je niet meer naast ons kunt kijken.

Wij zijn een groep, omdat jij ons zo ziet. Geen probleem, als je ons zo wilt zien. Maar wij zijn elk ook anders, uniek. En dat zal je gauw merken. Want verandering is een proces. En bij sommigen gaat dat traag. Maar daarom moet je nog geen stappen overslaan. Zet je rustig in je zetel en denk. Laat de gewenning intreden. En aanvaard. Want wij zijn onomkeerbaar.

Inan